آیا می‌دانید گیاه کینوا چیست و چه خواصی دارد؟ «کینوا» (Quinoa) گیاهی با دانه‌های خوراکی است که در کشورهای غربی مصرف آن به عنوان جایگزین سالم‌تر غلاتی از جمله گندم محبوبیت زیادی پیدا کرده. در سال‌های اخیر استفاده از کینوا در ایران هم رایج شده است. آگاهی از فواید کینوا و مصرف خوراکی این گیاه قدمت بسیار زیادی دارد. این گیاه اکنون برای مصارف تجاری در مناطقی مانند آمریکای جنوبی به میزان زیاد کشت می‌شود. کینوا با نام علمی Chenopodium quinoa که به خاویار گیاهی هم شهرت پیدا کرده به غلات شبیه است، ولی در واقع مانند اسفناج به خانواده «تاج‌خروسیان» (Amaranthaceae) تعلق دارد. قسمت مورد مصرف این گیاه شکل دانه‌ای دارد و پخت آن هم مانند غلات صورت می‌گیرد. در این مطلب شما را با خواص کینوا بیشتر آشنا می‌کنیم.

گیاه کینوا چیست
این گیاه بومی کشورهای آمریکای جنوبی مانند بولیوی، شیلی و پرو است و به دلیل مواد مغذی زیادی که دارد اهمیت بسیاری در میان مردم پیدا کرده است.

پروتئین، منیزیم، فیبر، پتاسیم، آهن، کلسیم، فسفر، ویتامین‌های گروه ب، ویتامین ای و آنتی اکسیدان‌ها از جمله موادی هستند که به وفور در دانه‌های این گیاه وجود دارند. کینوا یکی از معدود گیاهان خوراکی است که همه ۹ آمینو اسید ضروری بدن را دارد.

این گیاه پنج هزار ساله به دلیل هضم راحت‌تر و کالری کمتر در دهه‌های اخیر جایگزین گندم و برنج شده است. در دوران قدیم کینوا را مادر همه غلات می‌دانستند و معتقد بودند که دانه‌ای مقدس است. برنج اینکا و خاویار گیاهی از جمله نام‌های دیگر این دانه است.

کینوا سفید، قرمز و سیاه چه تفاوتی با هم دارند
دانه‌های کینوا در رنگ‌های سفید، قرمز و سیاه وجود دارد. کینوا سفید که کمی به زرد متمایل است را به نام کینوا طلایی هم می‌شناسند. این دانه‌ها ظریف‌تر و سبک‌تر از بقیه رنگ‌ها هستند و بعد از پخت نرم‌تر می‌شوند.

کینوا قرمز بعد از پخت به رنگ قهوه‌ای دیده می‌شود و کمی شیرین‌تر است. این دانه‌های قرمز که بعد از پخت بافت خود را بیشتر حفظ می‌کند، برای تهیه سالاد مناسب‌تر هستند.

کینوا سیاه هم از دانه‌های سفید شیرین‌تر است و بعد از پخت هم به همین رنگ دیده می‌شود.

نوزادان و کودکان
مقادیر بالای ویتامین ها و مواد معدنی در کینوا به بهبود رشد نوزادان و کودکان کمک می کند. کربوهیدرات موجود کینوا به افزایش انرژی در نوزادان و کودکان کمک کرده و برای درمان خستگی و بی حالی آن ها مفید است. فیبر موجود در کینوا به پیشگیری ودرمان یبوست در نوزادان و کودکان کمک می کند.
جنین و زنان باردار
مقادیر بالای فولات موجود در کینوا به بهبود رشد جنین کمک کرده و خطر ابتلا به نقایص لوله عصبی در جنین و زایمان زودرس را کاهش می دهد. فیبر موجود در کینوا به بهبود هضم غذا کمک کرده و با بهبود حرکات روده خطر ابتلا به یبوست دوران بارداری را کاهش می دهد. منیزیم موجود در کینوا برای کاهش فشار خون بالا در زنان باردار مفید است. آهن موجود در کینوا با افزایش تولید گلبول های قرمز به درمان کم خونی در دوران بارداری کمک می کند.

دیابت و قند خون
تحقیقات نشان داده که رژیم غذایی حاوی فیبر بالا به کاهش سطح قند خون کمک کرده و خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را کاهش می دهد؛ کینوا حاوی مقادیر بالای فیبر است و مصرف آن به ویژه در افرادی که در مرحله ی پیش دیابت هستند، خطر ابتلا به این بیماری را کاهش می دهد. بوتیرات موجود در کینوا دارای خواص ضد التهابی است و با کاهش مقاومت به انسولین به درمان دیابت کمک می کند.

لاغری و کاهش وزن
با توجه به مقدار زیاد مواد مغذی مفیدی که کینوا دارد، طبیعی است که این ماده ی غذایی باعث تنظیم سوخت و ساز بدن هم بشود. این مورد باید دقیق تر مورد مطالعه قرار بگیرد، ولی تحقیقاتی وجود دارند که تأثیرات کینوا روی سوخت و ساز را بررسی می کنند. در یکی از این تحقیقات که بر روی انسان ها انجام شد، از کینوا به جای نان ها و پاستای معمولی بدون گلوتن استفاده شد. در این تحقیق، قندخون، انسولین و تری گلیسیرید تا حد زیادی کاهش پیدا کردند. در تحقیق دیگری که روی مو ش ها انجام شد، مشخص شد که اضافه کردن کینوا به رژیمی که فروکتوز بالایی دارد، باعث می شود تأثیرات منفی فروکتوز کاملا از بین بروند.

تیروئید
متخصصان تغذیه معتقدند که دانه های کامل مانند کینوا از بهترین مواد غذایی برای بهبود فعالیت غده ی تیروئید و درمان کم کاری تیروئید هستند.

فشار خون
کینوا حاوی مقادیر قابل توجه منیزیم است که با کاهش استرس عروق خونی به درمان فشار خون بالا کمک می کند.

کلسترول خون
مقادیر بالای فیبر موجود در کینوا به کاهش چربی و کلسترول خون بالا کمک می کند.

قلب
منیزیم موجود در کینوا با کاهش فشار خون بالا، خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی را کاهش می دهد. مقادیر بالای آنتی اکسیدان های موجود در کینوا به کاهش استرس اکسیداتیو در بدن کمک کرده و باعث سلامت قلب می شود. فیبر موجود در کینوا با کاهش کلسترول خون، احتمال ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی و آترواسکلروزیس را کاهش می دهد.

معده و دستگاه گوارش
فیبر موجود در کینوا به بهبود هضم غذا کمک کرده و باعث سلامتی دستگاه گوارش می شود. گلوتامیک اسید موجود در کینوا در معده به گلوتامین تبدیل شده و به سلامت مخاط معده کمک می کند.2

منیزیم زیادی دارد
اغلب افراد بسیاری از مواد مغذی را در رژیم‌ غذایی خود ندارند. این امر به ویژه در مورد مواد معدنی، همچون منیزیم صحت دارد. خوشبختانه کینوآ سرشار از مواد معدنی مهم است و یک فنجان از آن حدود ۳۰٪ از نیاز روزانه‌ی فرد به این مواد را تامین می‌کند.

بدن ما به منیزیم نیاز دارد زیرا در جلوگیری از بیماری‌هایی همچون پوکی استخوان و بیماری‌های قلبی به بدن کمک می‌کند و در عین حال فشار خون را متعادل می‌سازد.

از پوکی استخوان جلوگیری می‌کند
کینوآ به دلیل دارا بودن منیزیم بسیار، می‌تواند در جلوگیری از فقر منیزیم و بیماری‌های ناشی از آن مفید باشد. دپارتمان علوم بیوپزشکی، جراحی و دندانی دانشگاه میلان یک پژوهش آنلاین را منتشر کرد که نتایج آن نشان می‌داد بهینه‌سازی مصرف منیزیم می‌تواند از پوکی استخوان در افراد مبتلا به فقر منیزیم جلوگیری کند. دلیل اصلی فقر منیزیم سبک رژیمی غربی است که مملو از خوراکی‌های فراوری شده هستند و در مقابل ریزمغذی‌های اندکی را در اختیار بدن قرار می‌دهند.
سرشار از آهن است
هم‌چنین کینوا به افرادی که در حفظ سطح آهن موردنیازشان مشکل دارند، کمک می‌کند. هم‌چنین جایگزینی خوشمزه تر از مکمل‌های آهن است. فقط با مصرف یک فنجان کینوآ ، ۱۵٪ نیاز روزانه‌ی خود را تامین می‌کنید که برای تقویت سیستم ایمنی‌تان ضروری است و می‌تواند در رفع هرگونه فقر و کمبودی مفید باشد.

سرشار از روی است
زینک را یک عنصر کمیاب ضروری می‌نامند، زیرا مقادیر بسیار اندکی از آن برای سلامت انسان مفید است. یک فنجان کینوآ حاوی ۱۳٪ نیاز روزانه‌ی شما است که آن را به یکی از بهترین منابع روی تبدیل می‌کند.

روی برای درمان و جلوگیری از فقر روی و عواقب آن از جمله تاثیر بر پوست و بیماری کبدی استفاده می‌شود.

یک آنتی‌اکسیدان مهم برای پوست است
آنتی‌اکسیدان‌ها برای سلامت پوست بسیار مهم هستند. خواص آنتی‌اکسیدان ویتامین‌های‌ای و سی کاملا شناخته شده است اما اهمیت ماده‌ی معدنی روی را نیز نباید نادیده گرفت.

نشریه‌ی بین‌المللی Dermatology دریافت که روی در محافظت علیه آسیب اکسیداتیو رادیکال‌های آزاد نقش آنتی‌اکسیدانی مهمی دارد. روی در مقابل پرتو فرابنفش از پوست محافظت می‌کند و بهبود زخم‌ها را تسریع می‌کند.

این مطالعه نتیجه گرفت یون‌های روی موضعی می‌توانند دفاع آنتی‌اکسیدانی مفید و مهمی برای پوست فراهم کنند. علاوه‌بر این، به تقویت سیستم ایمنی و عملکردهای عصب‌شناسی و کاهش خطر نسبی سرطان و بیماری‌های قلبی عروقی کمک می‌کند.

از کبد محافظت می‌کند
یکی دیگر از خواص کینوآ کمک به عملکرد مناسب کبد است. در این فرآیند، روی بسیار حیاتی است زیرا سبب رشد سلولی، تکامل و تمایز درست آنها می‌شود.

به‌علاوه، به گفته‌ی American Society for Parenteral and Enteral Nutrition در بیماران مبتلا به بیماری‌های کبدی از جمله بیماری کبد الکلی و بیماری کبد ویروسی، کمبود روی مشاهده شده است.

هم‌چنین مشاهده شده است بیمارانی که مقدار توصیه شده‌ی روی برای درمان بیماری کبدی را مصرف می‌کنند در درمان بیماری پیشرفت قابل توجهی می‌کنند.

مقدار روی استفاده شده برای درمان بیماری کبدی معمولا ۵۰ میلی‌گرم روی عنصری است که باید با وعده‌های غذایی مصرف شود تا اثر جانبی بالقوه‌ی تهوع کاهش یابد.

از سنگ‌های کلیه جلوگیری می‌کند
کینوا برای کنترل محتوای پتاسیم نیز مفید است. طبق مطالعه‌ای که سال ۲۰۰۹ در ایتالیا انجام شد، ‌فعالیت پتاسیم از نشکیل سنگ‌های اسید اوریک جلوگیری می‌کند. هدف این مطالعه ارزیابی کارایی درمان با پتاسیم سیترات/پتاسیم بیکربنات برای حل کردن سنگ‌های کلیه بود.

۸ بیمار با سنگ‌های رادیولوسنت در این مطالعه شرکت کردند. این افراد برای تایید کارایی پتاسیم قلیایی بر درمان انحلال سنگ‌ها انتخاب شدند. در نخستین دوره‌ی درمان نتایج بدون تغییر باقی ماند اما پس از ۶ هفته درمان با پتاسیم سیترات/بیکربنات، سه نفر از آنها انحلال سنگ کامل داشتند.

احتیاط
خوردن کینوا برای سلامتی خطراتی نیز دارد. طبق گفته‌یEnvironmental Protection Agency دانه‌های کینوا با ساپونین پوشده شده‌اند، ماده‌ی شیمیایی که به محافظت از گیاه در برابر بیماری‌های باکتریایی، ویروسی، و قارچی کمک می‌کند. ساپونین در برخی افراد باعث ایجاد مزه‌ی بدی در دهان می‌شود.

منبع: تغذیه راسخون